De zorg én opleiding verbeteren door te arrangeren

Hoe bereid je mbo-studenten zo goed mogelijk voor op de beroepspraktijk? En hoe zorg je dat de opleiding écht naadloos aansluit op het toekomstige vak? In Limburg vonden ze dat dit nog effectiever kon en bundelden roc’s en ziekenhuizen hun krachten, om gezamenlijk de opleiding Verpleegkundige ziekenhuis’ vorm te geven. Met succes!

Elke maand komt de curriculumwerkgroep van deze opleiding samen. Daarin zijn twee roc’s en vier ziekenhuizen in Limburg vertegenwoordigd. De werkgroep bespreekt wat goed gaat in de opleiding en wat beter kan. Deze structurele samenwerking ontstond negen jaar geleden, nadat de ziekenhuizen bij het VISTA college en Gilde Opleidingen aangaven dat studenten soms bepaalde inhoudelijke kennis misten. Docent afdeling Zorg Melanie Dewitte vertelt: “We zijn toen gaan onderzoeken waar dat aan lag en hoe we dat konden verbeteren.”

Samenwerken aan beter onderwijs

De oplossing bleek te liggen in een intensievere samenwerking. Waar de roc’s voorheen hun onderwijsprogramma’s zelfstandig ontwikkelden, doen ze dat nu sámen met de ziekenhuizen. Serena Nieman, opleidingsfunctionaris bij het Zuyderland-ziekenhuis: “Wij gaven aan wat we misten in het lesprogramma en waar we behoefte aan hadden.” Zo ontstond een helder beeld van de kennis en vaardigheden die studenten per leerjaar moeten opdoen. Maar hoe borg je die leerlijn in het onderwijs? Vanuit die vraag ging Melanie Dewitte op zoek naar een passende lesmethode: “We werkten al met het lesmateriaal van ThiemeMeulenhoff, maar ontdekten dat je met de methode Traject Zorg zelf het lesprogramma kunt arrangeren. Dat was precies wat we nodig hadden.”

Vrijheid en flexibiliteit

Lesmethode Traject Zorg is opgebouwd uit losse modules met een kop en een staart. Elke module start met een introductie en sluit af met een evaluatie en een toets. Deze opzet geeft opleiders de vrijheid en flexibiliteit om zelf te bepalen welke modules ze behandelen en in welke volgorde. Daarnaast biedt een overzichtelijk servicedocument inzicht in de inhoud van alle modules. Melanie Dewitte: “Per leerjaar zijn we door het programma gegaan, zodat we niets zouden vergeten. Zo konden we de opdrachten en toetsen direct koppelen aan het kwalificatiedossier en laten aansluiten bij de examenstof die studenten moeten beheersen. De arrangeertool werkte heel eenvoudig: het kostte ons slechts twee dagdelen om het nieuwe lesprogramma op te zetten.”

Testen in de praktijk

Het arrangement dat de opleidingen samen met de ziekenhuizen opstelden, combineert onderwerpen uit verschillende lesboeken: van anatomie en fysiologie tot klinisch redeneren. Op verzoek van de ziekenhuizen is er ook een eigen leerlijn toegevoegd over persoonlijke identiteit en ontwikkeling. Met hierin aandacht voor de weerbaarheid van studenten, bijvoorbeeld over hoe te handelen als ze zelf ziek zijn. De mogelijkheid om onderdelen toe te voegen en het programma tussentijds aan te passen, spreekt Melanie Dewitte heel erg aan: “Je kunt iets achter je bureau bedenken, maar het is de vraag of dat in de praktijk ook werkt. Zo gaven eerstejaarsstudenten aan dat ze behoefte hadden aan een onderwerp dat pas in het derde jaar stond gepland. We hebben dat toen naar leerjaar 1 verplaatst en een ander onderdeel juist doorgeschoven naar leerjaar 3.”

Laagdrempelig kennismaken

Een vernieuwend onderdeel van dit lesprogramma is dat studenten vanaf het begin van hun opleiding wekelijks één dag les krijgen in het ziekenhuis. “Dat begint heel laagdrempelig,” vertelt Serena Nieman. “Ze interviewen bijvoorbeeld een verpleegkundige, doen een speurtocht door het ziekenhuis en leren meer over verschillende ziektebeelden. Hierdoor voelen studenten zich snel verbonden met het ziekenhuis. Dat heeft effect: we merken dat de uitval op deze opleiding lager is dan op de reguliere verpleegkunde opleiding.”

Meer zelfstandigheid

Het nieuwe lesprogramma vraagt meer zelfstandigheid van studenten. Daarom is de zelftoets een verplicht onderdeel van elke module. Scoren ze tachtig procent of hoger, dan mogen ze door naar het volgende onderdeel. Lukt dat niet, dan moeten ze alle bijbehorende opdrachten eerst uitwerken. “Aan het begin van de opleiding vinden studenten die zelfstandigheid best pittig,” zegt Melanie Dewitte. “Ze komen vaak uit het voortgezet onderwijs, waar ze gewend zijn aan traditionele lessen. Nu zijn ze ineens zelf verantwoordelijk voor hun leerproces. We begeleiden hen daar natuurlijk in, maar het vraagt wel een actieve leerhouding van ze.”

Studenten zien groeien

Onderdeel van het arrangement is een dashboard waarop zowel docenten als studenten kunnen zien waar iemand staat in het leerproces en welke onderdelen aandacht vragen. In de praktijk merken Dewitte en Nieman dat studenten ongeveer een halfjaar nodig hebben om aan deze manier van leren te wennen. “Studenten krijgen om de drie weken een coachingsgesprek,” vertelt Melanie Dewitte. “Daarin stellen we vragen als: ‘Wat heb je geleerd in de afgelopen periode?’, ‘Waarin ben je gegroeid?’ en ‘Wat wil je verder ontwikkelen?’ In het begin vinden ze het lastig om die te beantwoorden, maar na verloop van tijd wordt het vanzelfsprekend. Het is mooi om die persoonlijke groei te zien.” Serena Nieman: “Tijdens de stageperiode zetten we deze coachingsgesprekken voort met een tussen- en eindgesprek. Steeds meer studenten nemen daardoor echt de regie over hun leerproces.”

Inmiddels gebruikt de opleiding Verpleegkundige ziekenhuis het nieuwe lesprogramma drie jaar en iedereen heeft z’n draai gevonden. De korte lijntjes tussen de opleiding en de beroepspraktijk bevallen goed, net als de flexibiliteit om het lesprogramma tussentijds bij te sturen. Dewitte is zo enthousiast over de aanpak dat ze hem ook bij andere opleidingen wil inzetten: “Ik heb het programma voor de richting Verpleeghuis, verzorgingshuis en thuiszorg al herschreven. Nu de beroepspraktijk nog meekrijgen.”

______________________________

Het VISTA college en Gilde Opleidingen werken met plezier en succes hun eigen arrangementen op maat met Traject Zorg. Met de modules in de lesmethode en de arrangeertool in de online leeromgeving, creëer je gemakkelijk en snel jouw lesprogramma afgestemd op de werkwijze van jouw school en op de toekomstige beroepspraktijk van jouw studenten.