Begrijp hem niet verkeerd. Het laatste wat hij wil is ‘die zure oude meester zijn die altijd wel wat te klagen heeft’. Ook hij vindt het geweldig dat er zoveel geld vrijkomt onder de vlag van het Nationaal Programma Onderwijs. Maar het liefst zou hij zien dat het kabinet dat bedrag nog éven op de plank legde. En eerst eens met de hele sector keek hoe dit geld het best besteed kon worden. ‘Het ministerie heeft bijvoorbeeld totaal niet met de beroepsgroep gepraat over de invulling. Voor de vakbonden kwam dit bedrag ook als een verrassing. Het is echt een heel rare situatie.’

Monddood maken

Waar hij vooral bang voor is? ‘Dat die 8,5 miljard euro een doekje voor het bloeden blijkt. Terwijl er eigenlijk chirurgie nodig is – en op z’n minst een goede hechting.’ Hij juicht het toe dat de politiek oog heeft voor de leerachterstanden door coronamaatregelen. ‘Maar’, zegt hij, ‘er waren ook al grote achterstanden vóór corona. Daar wijzen wij als beroepsgroep al jaren op. Het gaat om een structureel probleem. En dat probleem heeft langdurige, goed doordachte investering nodig. Niet één gigantisch, incidenteel bedrag dat vlak voor de verkiezingen beloofd wordt en razendsnel verdeeld moet worden.’ 
De optimist in hem ziet onhandigheid in deze politieke keus; iets wat misschien nog bij te schaven valt. Maar de cynicus ziet een strategische truc. Een manier om stemmen te trekken, de beroepsgroep monddood te maken en geen investering te hoeven doen waarvan de resultaten zóver in de toekomst liggen dat een andere minister met de eer kan gaan strijken. ‘Truc of niet, als we deze eenmalige 8,5 miljard euro accepteren, wordt het ontzettend lastig om de komende jaren nog geld te vragen voor structurele oplossingen. Terwijl deze hard nodig zullen zijn.’

Inspraak hebben

‘Zelf ervaar ik vooral de crisis in het basisonderwijs’, zegt Thijs. ‘En dat alleen al is een veelkoppig monster; een complexe mix van groeiende leerachterstanden, afnemende onderwijskwaliteit, toenemende lerarentekorten, hogere werkdruk, oneerlijke beloning en almaar grotere kansenongelijkheid voor leerlingen.’ De oorzaken zijn divers, van coronamaatregelen tot de niveauverschillen tussen Pabo’s. ‘Beroepsvereniging Het Lerarencollectief, waarvan ik medeoprichter ben, heeft bijvoorbeeld met honderden basisschoolleraren gesproken. En velen vonden het Pabo-niveau ondermaats.’
De pabo’s sluiten bijvoorbeeld slecht aan op de beroepspraktijk, aldus critici. Thijs: ‘Niemand verwacht dat pasafgestudeerden meteen competent zijn. Maar vaak zijn ze niet eens startbekwaam. Geen wonder: we zijn het enige land in Europa waar leraren geen inspraak hebben in het curriculum van lerarenopleidingen.’ Dat leidt niet alleen tot onbekwame afgestudeerden. ‘Tussen de 30 en 50 procent van de studenten stopt ook voortijdig met de pabo. En wie wél afstudeert, valt vaak al in de eerste drie jaar uit. Ik snap dat wel. Het is hartstikke zwaar om zonder de juiste kennis en skills voor de klas te staan.’

Minst profiteren

Een flink deel van de 8,5 miljard euro subsidie zou eigenlijk naar lerarenopleidingen moeten gaan. Planmatig, op de lange termijn. Daarvan is Thijs overtuigd. ‘Dat zou leiden tot beter onderwijs, meer nieuwe aanwas, minder uitval, minder tekorten, kleinere leerachterstanden en minder kansenongelijkheid.’ Ook zouden er van hem meer en betere schoolleiders mogen komen. ‘Nu is het niveauverschil erg groot. En gaan zwakkere schoolleiders vaak naar scholen in armere wijken. Zij hebben meer moeite met het aansturen van een team, het bepalen wat hun school wel en niet moet doen, het aantrekken van sterke leraren en het benutten van subsidiekansen.’
Thijs vreest dat juist scholen in armere wijken, waar de problemen het grootst zijn, het minst zullen profiteren van de 8,5 miljard euro. ‘Zeker voor hen is de aanvraagtijd te kort en de vereiste schoolscan te ingewikkeld. Men heeft het daar drukker dan elders om kinderen überhaupt op school te krijgen en genoeg leraren voor de klas te zetten.’ Bovendien lijkt de subsidie nu vooral bijlessen te stimuleren. ‘Terwijl op deze scholen de gewóne lessen al een uitdaging zijn. Het is alsof je alle huizen financiering aanbiedt voor een dakkapel. Huizen met een goede fundering worden daar nog mooier van. Maar huizen die op omvallen staan, hebben er niks aan.’

Sector betrekken

Hij heeft dé antwoorden niet, benadrukt hij. En hij wil ook niet de indruk wekken dat corona geen probleem zou zijn. ‘Natúúrlijk hebben de maatregelen bestaande leerachterstanden vergroot. En veel leraren staan op omvallen, doodop van alle coronarisico’s en voortdurende veranderingen in hun werk. Het is goed dat hier aandacht voor is.’ Hij wil vooral oproepen om ook breder te kijken. Om een langetermijnplan te maken dat de hele crisis aanpakt, niet slechts een element. En om alle relevante partijen hierbij te betrekken: van beleidsmakers tot onderwijsprofessionals en van vakbonden tot uitgevers als ThiemeMeulenhoff. ‘Anders maak je als nieuw kabinet een klassieke fout. Dan leg je iets op waar het werkveld weinig mee kan. En blijkt je investering straks weggegooid geld.’