Fase 1: scan de impact van de coronacrisis op je leerlingen

In deze fase van de schoolscan bekijk je hoe de coronacrisis je leerlingen heeft beïnvloed. Je belicht daarbij de leer- en ontwikkelgebieden in drie domeinen: dat van cognitief, sociaal-emotioneel en praktijkgericht leren/ontwikkelen. Het laatste domein omvat kennis en vaardigheden uit praktijklessen en stages. 

• Stap 1: domeinen concretiseren

Bepaal welke leer- en ontwikkelgebieden je in beeld gaat brengen. Maak daar een overzicht van: een intern werkdocument voor je school (dat je in de volgende stappen nodig hebt). Prioriteer bijvoorbeeld de kennis en skills die vereist zijn voor examens. Houd rekening met de profielkeuze van leerlingen. En denk aan gebieden die niet altijd getoetst worden, zoals welbevinden, motivatie en motorische ontwikkeling.

• Stap 2: gegevens inventariseren

Bekijk welke data je al tot je beschikking hebt voor je overzicht. Denk aan cijfers en toetsresultaten. Maar ook aan gegevens uit gesprekken met leerlingen en ouders, uit observaties, uit mentorgesprekken en uit leerbesprekingen in het (zorg)team. Zet deze data in je overzicht en bepaal de ‘witte vlekken’: de gebieden die je wel belangrijk vindt om te checken bij je leerlingen, maar waarvoor je nog geen gegevens hebt.  

• Stap 3: ‘witte vlekken’ invullen 

Vind de ontbrekende gegevens. Bijvoorbeeld via mensen buiten je school, zoals je bestuur, samenwerkingsverband of de GGD. Of anders via gesprekken met leraren, leerlingen en hun ouders. Gebruik voor die laatsten een gesprekswijzer. Blijkt dat leerlingen extra sociaal-emotionele hulp nodig hebben? Scherp die diagnose zelf aan of via partners, zoals schoolpsychologen, jeugdhulp en JGZ. 

• Stap 4: gegevens analyseren 

Welke verschillen vallen op als je gegevens over de periode vóór corona vergelijkt met gegevens over de periode sinds corona? Maak daarvan een analyse op diverse niveaus (zie kader). Ondersteuning nodig? Check aanbieders van leerlingvolgsystemen, bovenschoolse kwaliteitszorgmedewerkers of landelijke, gemeentelijke en regionale initiatieven die schoolpopulaties analyseren.

• Stap 5: conclusies formuleren

Blijkt uit je analyse dat leerlingen zich slechter ontwikkelen dan voorheen? Zoek voor alle achterstanden verklaringen. Zo kom je op conclusies over welke achterstanden op welk niveau om actie vragen. Beschrijf deze conclusies kort en krachtig in een zelf of met andere scholen afgesproken ‘format’, bijvoorbeeld één die aansluit op formats in je reguliere kwaliteitszorg. 

Fase 2: bepaal wie welke leerachterstand wanneer aanpakt

In deze fase van de schoolscan bespreek je je conclusies met alle relevante partijen. Je bekijkt wie welke achterstand wil en kan tegengaan. En je bepaalt wat eerst aandacht krijgt. 

• Stap 6: conclusies bespreken

Het advies is om je conclusies in elk geval te bespreken met:

• je schoolteam. Prioriteer samen waarmee jullie aan de slag gaan. Op het niveau van de school, afdeling, klas en leerling; 

• de medezeggenschapsraad. Neem gezamenlijk de algemene conclusies door. De raad moet uiteindelijk instemmen met je schoolprogramma; 

• ouders. Bespreek met hen alleen de conclusies die relevant zijn voor hun eigen kind of kinderen, inclusief hun eventuele rol in oplossingen;

• de zorgpartners, waaronder het samenwerkingsverband. Stem de algemene rolverdeling af én ga in op ieders mogelijke rol bij specifieke leerlingen; 

• de gemeente en het schoolbestuur. Zij willen in beeld krijgen wat verschillen en overeenkomsten zijn tussen de scans van verschillende scholen.

• Stap 7: mogelijkheden checken

Bekijk wat je conclusies vragen van schoolmedewerkers. Zowel qua belastbaarheid en inzetbaarheid als qua vaardigheden. Is er aanvullende expertise en capaciteit nodig? Denk hierbij ook aan bovenschoolse oplossingen en hulp van externe (keten)partners en ondersteuners, zoals jongerenwerk, JGZ, jeugdhulp, wijkteams en het samenwerkingsverband.  

Fase 3: bepaal acties om leerachterstanden tegen te gaan

In deze fase van de schoolscan kies je een concrete aanpak. Dat doe je op basis van je conclusies (fase 1) en je inzicht in de mogelijkheden van collega’s en externen (fase 2).

• Stap 8: acties concretiseren 

Voor je aanpak kun je kiezen uit de menukaart van interventies op de NPO-website. Je neemt je aanpak op in het schoolprogramma dat je opstelt. Het is handig om met dit programma aan te sluiten bij: 

• het schoolplan;

• de leerstofplanning, het Programma van Toetsing en Afsluiting en/of de vakleerplannen;

• het ontwikkelingsperspectief van individuele leerlingen; 

• het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband.
  
  

Dit artikel is een samenvatting van ‘Stappenplan bij de schoolscan – versie voortgezet onderwijs’ van de Rijksoverheid. Het draait om de schoolscan in regulier voortgezet onderwijs. Voor gespecialiseerd voortgezet onderwijs is het stappenplan voor gespecialiseerd onderwijs relevant.