Zo leren theoretisch geschoolde NT2-cursisten effectief Nederlands

Het opleidingsniveau speelt een rol als je NT2-cursisten Nederlands leert. Theoretisch geschoolde volwassenen pikken de taal vaak snel op, maar moeten ook goed uitgedaagd worden. Hoe geef je deze specifieke groep effectief les en hoe motiveer je ze? Thomas Stam, docent en inhoudelijk coördinator bij VU-NT2 van de Vrije Universiteit Amsterdam, deelt zijn inzichten.

Voordat we de diepte induiken is het goed om helder te hebben wat we verstaan onder een theoretisch geschoolde NT2-cursist. Dit zijn cursisten die in hun eigen land vaak een theoretische of academische opleiding hebben gevolgd, waardoor ze beschikken over metacognitieve (leer)vaardigheden, legt Thomas Stam uit. Daarnaast zijn ze doorgaans taalvaardig in hun moedertaal en regelmatig ook in een tweede taal. Dat biedt als docent veel kansen in de lespraktijk. Tegelijk voegt Stam toe: “Deze doelgroep is resultaatgericht en heeft vaak een eigen visie op onderwijs. Cursisten kunnen daardoor kritisch zijn. Ze raken ook sneller ongemotiveerd als het lesmateriaal niet uitdagend genoeg is.”

ZELFSTANDIG LEREN OP HOOG TEMPO

In een klas met theoretisch geschoolde NT2-cursisten mag het tempo best hoog liggen, vertelt Stam. Zij hebben vaak ervaring met het leren van tweede talen en kunnen daardoor snel vooruitgang boeken in het Nederlands. Door deze cursisten een vaste structuur te bieden in de lessen, kun je een hoog tempo realiseren. “Begin de les bijvoorbeeld altijd met woordenschatherhaling. Cursisten weten dan wat ze kunnen verwachten, zodat ze zich alvast (mentaal) op de oefening kunnen voorbereiden.”, geeft Stam als tip mee.

Deze groep cursisten heeft daarnaast behoefte aan diepgang. Die kun je bieden door grammaticaregels uit te leggen of woorden en zinsconstructies te vergelijken met die uit hun moedertaal of andere talen. Ook autonomie is belangrijk voor de motivatie. Geef cursisten ruimte voor zelfsturing. Laat ze hun eigen doelen formuleren of sluit aan bij hun dagelijks leven. “Maak de opdrachten functioneel. Laat ze in hun schrijfopdrachten bijvoorbeeld een tekst voor hun eigen werk of studie inleveren en geef daar feedback op.”

PRINCIPES VOOR EFFECTIEF LEREN

Wil je effectief lesgeven in een tweede taal? Dan raadt Thomas Stam de twaalf principes van professor emeritus H. Douglas Brown aan. Stam brengt deze terug naar drie belangrijke hoofdvragen:

• Hoe werkt leren? Een taal leer je door veel te herhalen, routines in te bouwen en betekenisvol leren toe te passen. Stam licht toe: “Je leert het beste als je intrinsiek gemotiveerd bent. Daarom is het belangrijk om situaties te oefenen waar cursisten in de praktijk echt iets aan hebben.”

• Hoe voelt de cursist zich? Cursisten kunnen zich in een andere taal minder zelfverzekerd voelen, omdat ze minder genuanceerd hun gedachten kunnen overbrengen dan in hun eigen moedertaal, zegt Stam. “Schenk daarom niet alleen aandacht aan de taal, maar ook aan de cultuur. Wat is in welke situatie gepast? Zorg daarbij voor een veilige omgeving waarin cursisten fouten mogen en durven te maken. Want juist als je fouten maakt, leer je.”

• Hoe werkt de taal? Je kunt de moedertaal van de cursist inzetten als referentiekader en begrijpelijke voorbeelden geven die aansluiten bij de context en het niveau van de cursist. “Maak bijvoorbeeld verbanden met de moedertaal zichtbaar. Zo blijkt uit onderzoek dat als cursisten wordt gevraagd na te denken of ze uitdrukkingen in hun moedertaal kennen die ongeveer hetzelfde betekenen als uitdrukkingen in het Nederlands, dit een positief effect kan hebben op het leren van het Nederlands.”

MOTIVEREN MET MAATWERK

De grootste uitdaging als het gaat om lesgeven aan theoretisch geschoolde NT2-cursisten, is ze uitdagen en gemotiveerd houden. Thomas Stam kan erover meepraten. Ooit maakte hij een ganzenbord met herhalingsstof uit een lessenreeks, waarop een cursist meteen aangaf dat kinderachtig te vinden. “Het bleek een mismatch tussen het materiaal en de cursisten. Op zo’n moment moet je snel kunnen schakelen en de opdracht kunnen aanpassen, zodat die wel aansluit.” Stam liet zijn cursisten kiezen om het spel te spelen of de grammatica-, lees- en spreekopdrachten die erbij hoorden los uit te voeren.

Wat Stam in de praktijk ook vaak ziet: cursisten die grammaticaal sterk zijn in schrijfopdrachten, maar dichtklappen als ze moeten spreken omdat ze bang zijn fouten te maken. In dat geval raadt hij aan om veel complimenten te geven tijdens de lessen en minder te corrigeren op grammaticale fouten. Andersom zijn er ook cursisten die zichzelf overschatten of het nut van de opdrachten niet inzien. Stam raadt aan om dan de interesses of behoeftes van de cursist te achterhalen. “Een van mijn cursisten vond een schrijfopdracht niet interessant. Na doorvragen ontdekte dat hij liever wilde oefenen met het schrijven van een klachtenbrief. Daar heb ik de opdracht op aangepast, zodat hij de relevantie ervan inzag.”

DE MEERWAARDE VAN EEN NT2-LESMETHODE

Lesmethodes kunnen bijdragen aan het geven van effectief NT2-onderwijs. Een goede methode biedt een duidelijke structuur en opbouw, zegt Stam. Dat biedt houvast voor zowel de docent als de cursist. “Eigenlijk wil je dat een les is opgebouwd vanuit het VUT-model: voorbereiden, uitvoeren en terugkijken. Ook is herhaling belangrijk, waarbij geleerde woordenschat in latere hoofdstukken terugkeert.” Stam benadrukt nogmaals hoe belangrijk betekenisvolle opdrachten zijn, waar cursisten in de praktijk meteen iets aan hebben. “Zoals een gesprek oefenen met de huisarts en vertellen welke klachten je hebt.”

Omdat NT2-methode Code+ van ThiemeMeulenhoff speciaal ontwikkeld is voor theoretisch geschoolde cursisten, is rekening gehouden met al deze voorwaarden. Bovendien bevat het lesmateriaal differentiatiemogelijkheden. “Cursisten die snel klaar zijn, kun je blijven uitdagen met extra opdrachten, terwijl je andere cursisten extra kunt ondersteunen.”, geeft Stam aan.Ook zijn taal en cultuur nauw met elkaar verweven. “Zo leer je niet alleen een nieuwe taal, maar ook de context waarin je de taal gebruikt.”